Türkiye’de Turizm ve COVİD-19
Bu yaz tatile gidebilecek miyiz? Ne yazık ki bu sorunun cevabını bilmiyorum. Ancak bildiğim bir şey var ki Korona yurt dışından gelecek yabancı misafirlerimizi ciddi bir şekilde etkilemekte. Peki turizmin sekteye uğraması, ekonomimizi nasıl etkiler? Yusuf Emre Akgündüz ile bu konuda detaylı bir çalışma yaptık ve bugün sizlerle bu sonuçları paylaşacağım.
Öncelikle turizmin ekonomimiz için önemi ile başlayalım. Görsel 1 bize yıllar içerisinde gelen turist sayılarını ve Türkiye’nin turizmden elde ettiği gelirin GSMH’ya oranını gösteriyor. Turizm gelirleri Türkiye GSMH’sının %5’i gibi ciddi bir oranı oluşturmakta. Ayrıca bu grafikte, 2016’da yaşanan düşüşten sonra turizm rakamlarımızın 2019’a kadar toparlandığını görüyoruz.
Görsel 1. Yıllar İçinde Turist Sayısı ve Turizmin GSMH’ya Oranı. Kaynak: Akçiğit ve Akgündüz (2020)
Görsel 2. 2019 Yılı Turist Rakamları ve Yıldan Yıla (aylık) Turist Sayısında Değişiklik. Kaynak: Akçiğit ve Akgündüz (2020)
Peki bu yıl rakamlar nasıl değişmiş? Görsel 2, Ocak ve Şubat ayları itibariyle rakamların 2019’a göre %14 ve %4 artış gösterdiğini, ancak Mart ayında 2019’un aynı ayına göre %65 düştüğünü gösteriyor. Aynı grafik bize 2019 yılının her ayında 2018’e göre en az %6 artış yaşadığını ve en çok turistin de Haziran-Temmuz-Ağustos aylarında geldiğini gösteriyor. Demek ki, daralma Mart ayındaki gibi devam ederse, en büyük ekonomik etkiler yaz aylarında hissedilecek.
Türkiye’ye en çok nereden turist geliyor? Görsel 3, cevabın %10 ile Rusya, %8.1 ile Almanya, %5.1 ile Bulgaristan, ve %4.2 İngiltere’den olduğunu söylüyor. Dikkat edilmesi gereken önemli bir nokta da, İngiltere ve Rusya’nın, Korona probleminin hala en sorunlu yaşandığı ülkeler arasında olmaları (Görsel 4).
Görsel 3. En Çok Turist Aldığımız Ülkeler. Kaynak: Akçiğit ve Akgündüz (2020)
Görsel 4. En Çok Turist Aldığımız Ülkelerin Vaka Sayıları. Kaynak: Akçiğit ve Akgündüz (2020)
Korona vakaları arttıkça, bu ülkelerdeki insanların Türkiye’de tatil yapma planlarını da değiştirmiş olmaları muhtemel. Bunu Google verileriyle test ettik.(*) Görsel 5’te, Almanya, Rusya ve İngiltere’de Muğla ve Antalya’nın ne kadar Google’ın arama motorlarında sorgulatıldığını inceledik. Sonuçlar oldukça çarpıcı. Dünyada Şubat ve Mart aylarında Korona vaka sayıları arttıkça, Muğla ve Antalya’nın da aranma oranları düşmeye başlıyor. Son Nisan seviyelere baktığımızda, 1 Ocak 2020 tarihine göre %65’lik bir azalma gözlemliyoruz.
Görsel 5. Google’da Almanya, Rusya ve İngiltere’den “Antalya” ve “Muğla” kelimelerinin aranma miktarları. Kaynak: Akçiğit ve Akgündüz (2020)
Peki, tatil planlarını değiştiren turistlerin Türkiye ekonomisine ne kadar etkisi olur? Bu soruyu cevaplamak için Görsel 6’da farklı senaryolar öngördük. İlk senaryomuzda Haziran-Temmuz-Ağustos aylarında, arama motorlarında olduğu gibi %65’lik bir daralma öngördük. İkinci senaryoda Haziran ayında seyahat yasakları nedeniyle %100 kapalılık, Temmuz ve Ağustos’ta önceki yıla göre %65 azalma, üçüncü senaryoda hem Haziran hem Temmuz’da %100 kapalılık ve en sonuncu senaryoda da tüm yaz kapalılık öngördük. Sonuçlar bize yıllık Türkiye’deki toplam şirket satışlarına oranla %0.4 ile %1 arasında daralma olacağını gösteriyor. Unutulmamalı ki bir şehirdeki daralma üretim ağları sebebiyle ticaret yapılan diğer illeri de etkileyecektir. Bu ağ etkisini de hesaba katarsak, ekonomik toplam daralma direkt etkinin 4 katına çıkabilmekte.
Görsel 6. Turizmin Kapanma Senaryoları. Kaynak: Akçiğit ve Akgündüz (2020)
Ülkeler Korona’dan farklı seviyelerde etkilendikleri için, uygulanacak seyahat kısıtlamaları da ülkeden ülkeye farklar gösterebilir. O sebeple, bize de farklı senaryoları analizimize dahil ediyoruz. Öncelikle şehirlerin en çok turist aldıkları ülkeleri listeledik. Görsel 7 bize Antalya’ya en çok Rusya’dan, Muğla’ya da en çok İngiltere’den turist geldiğini gösteriyor.
Görsel 7. Şehir Bazında En Çok Turist Alınan Ülkeler. Kaynak: Akçiğit ve Akgündüz (2020)
Peki İngiltere seyahat yasağı uygularsa, bundan Muğla, ve Muğla’nın ticaret yaptığı şehirler nasıl etkilenir? Benzer şekilde, Rusya’da virüs kontrol altına alınamazsa, Antalya ve onun aramal satın aldığı şehirler bundan nasıl etkilenir? Görsel 8 ve 9 bu sorulara cevap veriyor.
Görsel 8. İngilizler Gelmezse Muğla’nın Kendi ve Ağ Etkisi. Kaynak: Akçiğit ve Akgündüz (2020)
Görsel 9. Ruslar Gelmezse Antalya’nın Kendi ve Ağ Etkisi. Kaynak: Akçiğit ve Akgündüz (2020)
Bu görsellerin de ortaya koyduğu gibi, İngiltere odaklı bir turizm daralması, Muğla’da il bazlı toplam şirket satışlarına oranla %11’lik bir daralmaya neden olacaktır. Rusya bazlı bir turizm kapanması da Antalya ekonomisini %3 daraltacaktır. Dikkat edilmelidir ki, bu şokların sadece turistlerin gelmediği şehirlere değil, o şehirlerin ticaret yaptığı diğer şehirlere de ciddi ekonomik etkileri olacaktır. Yine bu grafiklerden de görüldüğü üzere, Muğla ve Antalya’nın hemen komşu şehirleri turizm daralmalarından ilk etkilenecek yerler arasındadır. Turizm alanında uygulanacak ekonomik destek politikaları, komşu şehirlere olabilecek ağ etkilerini de hesaba katarsa, ekonomik daralmanın önüne daha etkili bir şekilde geçebilir.
———
Bu yazının anlattığı orijinal makaleye aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz.
—— Makaleye Ulaşmak İçin Buraya Tıklayınız ——
Kaynak: Akçiğit, Ufuk ve Yusuf Emre Akgündüz (2020) “Türkiye'de Covid-19 Odaklı Talep Şoklarının Coğrafi ve Sektörel Yayılımı", Chicago Üniversitesi Çalışma Tebliği.
(*) Veri önerisi için Neredekal.com’un kurucusu Özkan Hacıoğlu’na teşekkür ederim.
