COVID19’da Para Politikası Müdahaleleri

Ülkeler Korona'ya karşı hem mali hem para politikaları ile mücadele ediyorlar. Mali destek paketlerine ilişkin bir analizi 6 Nisan tarihinde “Mali Politikalar ile COVID19 Mücadelesi” başlıklı çalışmada incelemiştik. Para politikası yoluyla yaptıkları müdahaleleri incelemek için Oxford Üniversitesi’nin verilerini kullanıyoruz.[1] Bu verilerde, Merkez Bankaları’nın ya da ilgili kuruluşlarının günlük olarak politika faiz oranları yer alıyor. Veri setimizdeki ülkelerin %87'si karşılaştıkları ilk Korona vakasından bu yana politika faizlerinde değişikliğe gitmişler. Grafik 1, ülkelerin politika faizlerinde kaç defa değişiklik yaptıklarını gösteriyor. Japonya, İsviçre ve Avrupa Merkez Bankası hiç değişiklik yapmayanlar. Macaristan hariç değişiklik yapmayan ülkelerde faiz oranları sıfır ya da sıfırın altında. Türkiye ise ilk vaka görülmesinin ardından 2 kere faiz indirimine gitti.

Korona krizi sürecinde yapılan her türlü müdahalenin zamanı çok önemli. Grafik 2’de mali ve para politikası müdahalelerinin vaka sayıları hangi seviyeye geldiğinde yapıldığını görüyoruz. 45-derece eğrisinin üstü, ilk faiz indiriminin ilk mali destek açıklanmadan önce, altı da açıklandıktan sonra gerçekleştiğini söylüyor. Türkiye her iki alanda da ülke ortalamalarından daha önce davranmış.

Ülkelerin politika faiz oranlarında nasıl değişiklikler yaptıklarını pandemi sonrası belirli dönemlerde inceledik. Öncelikle, ilk vaka görüldükten 15 gün sonraki faiz oranlarına baktık. Graifk 3'te pandemi öncesi faiz oranlarını yatay eksende, pandemi sonrası 15. gün faiz oranını da dikey eksende görüyoruz. Çoğu ülkenin 45-derece eğrisinde olması henüz değişiklik yapmadıkları anlamına geliyor. Birçok ülkenin aksine Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) 17 Mart'ta 100 baz puanlık indirim yaparak faiz değişikliğine gitti (Grafik 3).

Aynı resme ikinci olarak pandemi sonrası 45. günde baktık. Grafik 4’te ABD de dahil olmak üzere, ülkelerin %70'inin faiz indirimine gitmesi dikkat çekiyor. TCMB 22 Nisan'da 100 baz puan daha indirim yaparak pandemi öncesine göre politika faizini 200 baz puan indirmiş oldu.

Ekonomilerde derin bir talep düşmesi yaşanıyor. Şirketlerin ve kişilerin yeniden borç isteyebilmeleri için hayatta kalmaları, önlerini görebilmeleri gerekiyor. Bu da öncelikle mali destek programlarına bağlı. Bu konuda yaptığımız detaylı bir çalışmayı pazartesi günü paylaşacağım.

Referanslar:

Hale, T., Petherick, A., Phillips, T., & Webster, S. (2020). Variation in government responses to COVID-19: version 4.0. Blavatnik School of Government Working Paper.

——

[1] https://www.bsg.ox.ac.uk/research/research-projects/coronavirus-government-response-tracker