COVID19 Rakamları Nasıl Okunmalı? #2

3 Nisan’da yayınladığımız ilk bölümde rakamların nasıl yorumlanması gerektiğini açıklamış ve büyüme hızına yoğunlaşmıştık. Ancak, bazen günlük verilere bakmak, genel trendi görmeyi engeller. Örneğin, Grafik 1’de çizgilerin hareketi zikzaklı olduğu için "günlük vaka sayıları"ndan çıkarım yapmak kolay değil. Ancak, günler arası ortalama almak, verideki pürüzleri giderir ve analizi kolaylaştırabilir. Grafik 2’de, Grafik 1’de gösterilen verinin 7 günlük ortalamalarını alıyoruz. Yani, 31 Mart verisinde 25 Mart-31 Mart arası görülen yeni vakaların ortalama değeri raporlanıyor. Böylelikle, daha düzgün/yalın ve yorumlaması kolay bir patika elde ediyoruz.

İspanya, Almanya ve İtalya'ya göre %50 daha fazla vaka sayısıyla zirve yapmış görünüyor. Her üç ülke de yeni vaka sayısında zirveye ulaşıp inişe geçmişler. Ne yazık ki bizde, ve özellikle İngiltere'de iniş henüz başlamamış ancak yavaşlama trendi gözle görülebiliyor. Bizde inişteki gecikme 10 Nisan'da açıklanan sokağa çıkma yasağının ardından yaşanan izdihamdan kaynaklanıyor olabilir.

Son olarak resmi ölüm rakamlarına baktığımızda İtalya, İspanya ve İngiltere'nin çok kayıp verdiğini görüyoruz. Almanya ise hem yeni vaka'da inişe geçmiş, hem de kayıpları düşük (Grafik 3).[1] Bizde ölüm azlığı çok olumlu, ancak ölümlerin gecikmeli geldiği ve yeni vakaların tam inişe geçmediği de unutulmamalı.

Uygun önlemlerin ve politikaların belirlenmesi bu dönemden mümkün olduğunca erken ve hasarsız çıkabilmenin anahtarını oluşturuyor. Bu tasarımların yapılmasında da veriler elimizdeki en iyi araç. Dolayısıyla, verileri doğru anlamak ve yorumlayabilmek, diğer ülkelerle kıyaslamalar sunabilmek korona gibi geleceği belirsiz kriz dönemlerinde daha da önemli hale geliyor.

——

[1] Ülkelerin hasta vefat oranlarına ilişkin detaylı analizi 18 Nisan’da yaptığımız “Son Vaka ve Ölüm Oranları Bize Ne İfade Ediyor?” başlıklı çalışmada bulabilirsiniz.