Mali Politikalar ile COVID19 Mücadelesi
Ülkelerin önlerindeki en büyük sorunlardan bir tanesi de COVID19 kriziyle mali olarak nasıl mücadele edecekleridir. Ülkelerin şu ana kadar açıkladıkları mali paketleri Oxford Üniversitesi'nin verilerini kullanarak inceledik. Oxford Üniversitesi verileri mali destek paketlerinin miktarını ve açıklandığı tarih bilgilerini içeriyor. Ülkelerin mali destekleri arasında "sağlık sektörlerini desteklemek", "gelir desteği", "küçük işletmeler ile serbest meslek sahipleri için destek", "vergi ertelemeleri" gibi kalemler yer alıyor. Grafik 1'de, verilen toplam mali desteklerin Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYİH) içindeki paylarına göre ülkeleri üçe böldük.
Bazı ülkeler krizle daha uzun zamandır mücadele ettikleri için, ilk Korona vakasının görülmesinin üzerinden 1 aydan daha fazla geçen ülkeleri kırmızı ile boyadık. Tabloya göre, Türkiye mali destek payının düşük olduğu ülkeler grubunda yer alıyor ancak sorunu da henüz yeni yaşıyor. Ülkeler kriz deönemi boyunca yeni paketler açıklamaya devam ediyor. Grafik 2, ülkeleri kaç kere paket açıkladıklarına göre gruplara ayırıyor. İncelediğimiz ülkelerin yarısı henüz sadece 1 paket açıklamış. Türkiye 2 paket açıkladı. Problemi çok şiddetli yaşayan Çin’in mali destek paket sayısı ise 5.
Vaka sayısı arttıkça açıklanan paket sayısı da artıyor mu? Grafik 3, cevabın genel olarak “evet” olduğunu gösteriyor. Virüs yayıldıkça müdahale edilmesi gereken alanlar, sektörler genişliyor ve etkilenen insan sayısı artıyor. Dolayısıyla, bu ihtiyaca cevap vermek adına hükümetler yeni mali destek paketleri açıklıyorlar.
Ülkelerin ilk destek paketlerini açıkladığı zaman ve paketin büyüklüğü yangına nasıl müdahale edildiğini anlamak için önemli. Grafik 4’e göre ülkeler ilk mali desteklerini medyan olarak 250 vaka civarında açıklamış. Türkiye ise medyan değerin altında, 98 vakada, ilk mali destek paketini sunarak proaktif bir tavır sergilemiş. Paketlerin GSYİH’ya oranı ortalama %1.97. Türkiye’de açıklanan 100 milyar TL büyüklüğündeki “Ekonomik İstikrar Kalkanı Paketi” %1.99 ile ortalamanın biraz üstünde gerçekleşmiş.
Ülkelerin açıkladıkları "toplam" mali destek paketlerinin GSYİH içindeki payına bakıldığında ortalama %4.6 olduğu görülüyor (Grafik 5). Burada daha kritik olan, vaka sayısı 2000’in üzerinde olan ülkelerde bu oranın ortalaması %6.9. Türkiye’nin toplam mali destek paketi %2.1 pay ile söz konusu ortalamaların çok altında seyrediyor ve yetersiz görünüyor.
Sonuç olarak, dünyada benzeri görülmemiş bir sağlık sorunu yaşıyoruz ve bütün ekonomilerde sorunların derinleşmesi kaçınılmaz. Vaka sayısı arttıkça, tüm ülkelerde yeni ekonomik paketlere mutlaka ihtiyaç duyulacaktır.
